SORGUM (SUDAN OTU) TARIMI

Tek yıllık buğdaygil yem bitkilerinden olan Sorgum ve Sudanotu, yaz aylarında yeşil yem ihtiyacını karşılayabilecek önemli bitkilerdendir. Sıcak ve kurağa dayanıklı olan Sorgum ve Sudanotu'nun ot ve dane verimi yüksektir.Yurdumuzda II. ürün olarak giderek önem kazanmaktadır. Sulanabilir tarlalarda yüksek verimli olan Sorgum ve Sudanotu'ndan yeşil yem, dane yem, kuru ot ve silo yemi olarak yararlanılır. Sıcak iklim bitkisi olan Sorgum ve Sudanotu, uygun yetişme koşullarında 3-5 kez biçilebilir ve toplam olarak 8-10 ton / da yeşil ot verebilir.

TOPRAK HAZIRLIĞI
Toprak yapısı bakımından seçici olmayan Sorgum ve Sudanotu bitkisi genel olarak tınlı-kumlu ve drejanlı topraklarda iyi gelişir. Tuzlu ve alkali topraklara dayanıklıdır. Sorgum ve Sudanotu ekiminde iyi işlenmiş sıkı bir tohum yatağı önemlidir. Tohum yatağının hazırlanışı mısır ve pancara benzer. İlkbaharda ana ürün olarak ekiminde, tarla sürülür, sonra diskaro ve sürgü ile toprak ufalanır ve bastırılır. II. ürün ekimlerinde, hububat hasadından sonra tarla sulanır ve aynı işlemler yapılır.

EKİM ZAMANI VE ŞEKLİ
Düzenli bir çimlenme ve büyüme için toprak sıcaklığının 10-12 oC olması gerekir. Aksi durumda çimlenme oranı düşer, zayıf bir çıkış olur. Pratikte 1.ürün veya 2. ürün ekimi, mısır ekiminden 1-2 hafta geç yapılmalıdır. Akdeniz iklim kuşağında en iyi gelişmesini Nisan-Eylül ayları arasında göstermektedir. Yabancı bitki kontrolü, gübreleme ve sulama işlemlerini kolaylaştırmak için sıraya ekim yapılmalıdır. Ekimde sulanmayan ve normal yağış alan yerlerde, sıra arası mesafesi 45-65 cm sıra üzeri mesafe 4-7 cm olmalıdır. Sulanabilir arazilerde ise sıra arası 20 cm'ye kadar düşürülebilir.

GÜBRELEME
Sorgum ve Sudanotu kuvvetli kök sistemi ve toprak üstü aksamına sahip olduğundan topraktan fazla miktarda besin alır. Biçimlerden sonra yeniden sürmesi ve bol yeşil aksam oluşturabilmesi için özellikle azota ihtiyacı fazladır. Sulanabilen tarlalarda, ekimle birlikte 5-7 kg/da azot (N), 8-10 kg/da fosfor (P2O5) ve 8-10 kg/da Potasyum (K) verilmeli. Bitkiler 40-50 cm olduğunda 5-7 kg/da saf Azot (N) takviyesi yapılmalıdır. Ayrıca her biçimden sonra 6-8 kg/da azot gübrelemesi tavsiye edilir.

BİÇİM VE SULAMA
Sulama ile verimde önemli artış olur. Her biçimden sonra sulama yapılmalıdır. Eğer gerekiyorsa biçimden önce de sulama yapılabilir. Bitkiler 100-120 cm boylandığında en az 5 cm anız kalacak şekilde 10-15 cm den biçim yapılmalıdır. Ekimden 50-55 gün sonra biçime gelir. Biçim zamanı geciktikçe otun besin maddesi miktarı ve sindirilebilirliği azalmaktadır. En uygun biçim zamanı salkımların kın içerisinden çıkmaya başladığı dönemdir.
Sorgum ve Sudanotu'nun sapları kalın olduğundan kuruması zordur. Sapın kuruması beklenildiğinde yapraklar kötü bir şekilde kuruyacağından otun kalitesi düşer. Bu sebepten Sorgum ve Sudanotu, ya yeşil ot olarak tüketilmeli, ya da silaj olarak kullanılmalıdır. Silaj için en uygun biçim zamanı tohumların süt olum devresindeki hasatıdır. Sorgum ve Sudanotu'nun yeşil ot verimi, sulanan arazilerde 5-10 ton arasında değişmektedir.
Bütün Sorgum ve Sudanotu çeşitlerinde HCN (Hidrosiyanik Asit) 50-60 cm boylanana kadar artar, sonra azalma eğilimi gösterir. 100 cm boylandığında ise HCN zehirlenmesi sorunu önemini yitirir. Bu sebeplerden Sorgum ve Sudanotu'nun otlatmadan önce minimum bitki boyu en az 60 cm olmalıdır. İşletmenin günlük taze ot ihtiyacını karşılamada kullanılabilecek, hayvanların severek ve iştahla tamamını tükettiği su oranı yüksek bir ottur.

SORGUM VE SUDANOTU MELEZİ
Sorgum türlerinin birbiriyle kolayca melezlenmesinden yararlanılarak, geliştirilmiş pek çok melez çeşidi bulunmaktadır. Sorgum X Sudanotu melezi; Sorgum'dan daha çok ot üretmekte ve Sudanotu'ndan daha kaliteli görülmektedir. Bu özellikleri nedeniyle ekimi giderek (özellikle yazlık II. ürün olarak) yaygınlaşmaktadır.
Melez çeşitler; bitkisel özellikleri bakımından Sudanotu'na benzemekte, ancak Sudanotu'ndan yüksek boylu, daha yapraklı ve kardeş sayısı fazla olmaktadır. İklim ve toprak istekleri bakımından Sorgum ve Sudanotu'na benzeyen melez çaşitler daha hızlı bir gelişme göstermekte ve ekimden 40-45 gün sonra biçime gelmektedir. Melez çeşitler 1.ürün olarak 6-7 kez biçilir ve 12-16 ton/da yeşil ot verir. 2.ürün olarak yetiştirildiğinde 3-4 kez biçilir ve 8-10 ton/da yeşil ot vermektedir.
Son yıllarda Sorgum X Sudanotu melezi hayvan yetiştiricilerince, yüksek verimi ve hızlı gelişimi nedeniyle tercih edilmekte ekimi giderek yaygınlaşmaktadır.