SOYA FASÜLYESİ TARIMI

ÖNEMİ

Soya dünyada önemli bir yağ bitkisi olup üretimde 1. sırayı almaktadır. Ülkemizdeki yağ bitkisi üretimi tüketimi karşılamadığı için bu açık ithalat ile kapatılmaktadır. Bu sebeple Tarım Bakanlığı tarafından Soya, prim ödenen bitkiler arasına alınarak Soya üreticisine kilogram başına destekleme primi ödenmektedir.

Soya bitkisi, tanesindeki ortalama %18-20 yağ, %40 protein, %30 karbonhidrat, % 5 mineral madde (fosfor, potasyum, kalsiyum, kükürt, magnezyum vb) ve çok sayıdaki vitaminlerle (en çok A ve B), ayrıca proteinin yapısında zengin ve değerli amino asitler bulundurması nedeniyle, "harika bitki" olarak da anılmaktadır.Ülkemizde genelde hayvan beslemede vazgeçilmez yem olarak kullanılan soya üretimimiz yetmediği için ithal edilmektedir.

İklim ve Toprak isteği:

Soya sıcak, ılıman ve karasal iklim bölgelerinde tarımı yapılan yazlık bir bitkidir. Soya 18 derecenin altında ve 35 derecenin üstünde gelişimi yavaşlar en iyi 25 derecede gelişir.

Toprak isteği olarak geçirgenliği iyi, suyu göllendirmeyen, fakat su tutma kapasitesi iyi, toprak pH’ sı 7.0-7.5 arasında olan tınlı topraklar, soya tarımı için ideal topraklardır. pH seviyesi yüksek topraklar soya tarımı için tercih edilmemelidir.

Gübreleme:

Soya bir baklagil olduğu için köklerinde bulunan nodüller sayesinde kendi azotunu kendi üretir. Bu işlemin gerçekleşebilmesi için tohumların bakteri aşısı ile aşılanmalıdır. Bakteri aşısı yapıldıktan sonra dekara 4 kg saf azot ve 10 kg Saf fosfor ekimle beraber toprağa verilmiş olması gerekmektedir.Bakteri aşısı yapılamamış ise bitkiler 20 cm boya ulaştığında dekara saf olarak 10 kg azotlu gübreleme yapılmalıdır.

Soyada Bakteri Aşılaması

Bakteri,soyanın köklerinde bulunan ve bitki ile ortaklaşa yaşayan, havanın azotunu alıp bitkiye veren küçük canlılardır.Daha önce aşılanarak soya ekilmemiş tarlalarda bakteri bulunmadığı için tohumlara aşılama yapılmalıdır.

Aşılama gölge bir yerde 100 kg tohum 1 litre şekerli su ile tavlandıktan sonra 1 kg bakteri aşısı ile karıştırılmalıdır.Aşılanan tohum kimyasal maddeler ve güneş ile temas ettirilmeden aynı gün ekilerek kullanılmalıdır.

Ekimi

Ekim zamanı toprak ısısı ile yakından ilgilidir. Çimlenmenin iyi olabilmesi için toprak ısısı en az 8-10 derece olmalıdır. Bundan daha yüksek sıcaklıkta tohumların çimlenme ve çıkışı daha hızlı olur.Soya ekimi bölgemizde 15 nisan-7 Mayıs tarihleri arasında tamamlanmalıdır. Ekim Pnömatik (havalı) mibzerle 45 cm sıra arası 5 cm sıra üzeri mesafe ile toprakta tav seviyesinden 4-5 cm derine yapılmalıdır. Tohum iriliğine göre değişmekle beraber dekara 8-10 kg tohum gerekir. Çeşit seçimi için Akdeniz bölgesinde 2. ürün olarak ekilen çeşitler tercih edilmelidir.

Yabancı ot mücadelesi ve Çapalama

Yabancı ot mücadelesi kimyasal yolla ve çapalama şeklinde yürütülmelidir. Soyada ekim öncesi ve ekim sonrası uygulanabilecek yabancı ot ilaçları mevcuttur. Soya bitkileri 25-30 cm olduğunda kaz ayağı gibi ara çapa makinaları ile işlenmesi, hem yabancı ot mücadelesi yapılması açısından hem de toprakta bulunan kapilerite denilen buharlaşma borucuklarının kırılması açısından çok önemlidir.

Sulama

İlk sulama, bitki boyu 8-10 cm’e ulaştığı zaman yapılmalıdır. İlk suyun geciktirilerek daha geç dönemde verilmesi, bitki boyunda bir kısalmaya neden olur. Bitki boyunun kısa kalması sonucu, bitki üzerinde oluşacak baklalar toprak seviyesine daha yakındır ve hasatta bu baklaların kaybı, diğer bir ifadeyle biçer-döver ile alınamama riski artar. Bu ise, birim alandan alınacak tane verimini azaltır. İkinci sulama, çiçeklenme döneminde, çiçeklenme başlangıcından bir hafta önceki dönemle, % 50 çiçeklenmenin olduğu dönem arasında yapılmalıdır. Üçüncü sulama ise, bakla oluşum dönemi ile baklaların şişmeye başladığı dönem arasında verilmelidir. Eğer gerek duyulursa, üçüncü sulamadan sonra (yaklaşık 15 gün sonra), baklaların tam olarak doldurulmasına yardımcı olmak için bir sulama daha yapılabilir. Sulama sayısının gereksiz yere arttırılması, bitkinin olum dönemine geç ulaşmasına neden olacaktır. Bu nedenle, aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.

Hasat ve Depolama

Hasat zamanı gelmiş soya bitkisinde, yapraklar sararıp kurumaya ve dökülmeye başlar. Özellikle, alt kısımdaki baklalar içerisindeki taneler oldukça sertleşmiş olup dişle kırılması çok zordur. Bitki üzerindeki tüm baklalar renk değiştirmiştir. Çeşitlere bağlı olarak, bu baklalar gri, sarı veya kahverenginde olabilir. Hasat sırasında, bitki üzerinde hiç yeşil bakla kalmamalıdır.

Hasat zamanında, tane nemi % 13-16 arasında olmalıdır. Eğer hasat işlemi, % 12 den daha az nem durumunda yapılacak olursa taneye zarar verilebilir. Hasat sonrası kurutma yapılmayacaksa, hasat için en uygun nem oranı % 13-14 arasıdır.Soyada verim potansiyeli 250-400 kg arasındadır.