YONCA TARIMI

 

ÖNEMİ

Uzun ömürlü, çok yıllık bir yem bitkisi olan yonca, protein, vitamin ve mineral maddeler bakımından oldukça zengindir. Yonca, yeşil veya kuru ot olarak kullanılabildiği gibi, silo yemi, palet yem, yonca unu, yer örtüsü (erozyona karşı) ve yeşil gübre olarak ta kullanılabilir. Hayvanlarda süt verimini %30 lara kadar artmasını sağlar. Bu bitkiye sahip olduğu özellikler nedeni ile yem bitkilerinin kraliçesi denilir. Ülkemizde sulu şartlarda tarımı yapılan yoncanın Orta Anadolu’da yaygın olarak yetiştirilen çeşidi Kayseri yoncasıdır.

İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ

Çok geniş adaptasyon kabiliyetine sahiptir. Her yerde yetiştirilse de, en iyi büyüme ve gelişmesini havası kurak ve sıcak olan bol sulu alanlarda gösterir.

En iyi yetiştiği topraklar tınlı, çok kumlu olmayan yeterli derecede kireç ihtiva eden topraklardır. Yonca yetiştirilecek arazilerde taban suyu 2 m civarında olmalıdır. Toprak pH’nın (asitliğin) 6,5 dan aşağı olmaması gerekir. Yonca tuzlu ve asitli toprakları sevmez.

TOPRAK İŞLEME VE TOHUM YATAĞININ HAZIRLANMASI

Yonca yetiştiriciliğinde, toprak işleme ve tohum yatağı hazırlamanın çok büyük önemi vardır. Yonca tohumları çok küçük olduğundan ekimin yapılacağı birkaç santimlik toprak yüzeyi iyice ufalanmalı, ancak rutubeti kaçırıl-mamalıdır. Ağır topraklarda ufalanan toprak yüzeyinin kaymak bağlayacağı dikkate alınarak yonca ekilecek tarlaya en fazla 2 ton/dekar yanmış çiftlik gübresi uygulanmalıdır.

EKİMİ

Yonca kışları sert geçen yerlerde ilkbahar, ılımlı geçen yerlerde sonbaharda ekilir. Bölgemiz koşullarında en uygun ekim ilkbahardadır. Bölgemizde 25 Nisan – 15 Ağustos tarihleri arasında ekimi yapılabilir. Ekim derinliği 1-2 cm olmalıdır.

Yonca ekiminin mibzer ile sıraya yapılması uygundur. Ot üretimi için mibzer ile ekim yapıldığında 1,5-2,5 kg/da, tohum üretimi için ise 1-1,5 kg/da tohum yeterlidir. Kullanılacak olan tohumluğun sertifikalı olması tercih edilmelidir.

Yonca ot üretimi amacı ile ekiliyorsa sıra aralığı 18-20 cm, tohum üretimi amacı ile ekiliyorsa sıra aralığı 50-60 cm olmalıdır.

AŞILAMA

Yonca diğer baklagillerde olduğu gibi azotu köklerindeki nodoziteler aracılığı ile havanın serbest azotundan temin eder. Ancak bu bakterilerin faaliyete geçebilmesi için ekilen tarlaya daha önceki yıllarda yonca ekilmiş olması veya toprağın hazır bakteri kültürü ile aşılanması gerekir. Yonca tohumu ekileceği zaman 50 kg tohuma 1 kg Rhizobium bakterisi kullanılmalıdır.

GÜBRELEME

Yonca ekilecek tarlalarda toprak analizleri yapılarak ekim öncesi eksik elementlerin gübre olarak verilmesi gerekir. Toprak hazırlığı döneminde hayvan gübresi kullanılmışsa ilk yıl azotlu gübre uygulamaya gerek yoktur. Sadece 20-25 kg/da T.S.P. uygulanmalıdır. Hayvan gübresi uygulanmamışsa 25 kg/da DAP gübresi yeterli olmaktadır. Tohum bakteri ile aşılanarak ekim yapılmışsa dekara 15 kg DAP gübresi yeterlidir. Daha sonraki yıllarda ise azotlu gübrelemeye ihtiyaç yoktur. Sadece 20-25 kg/da Triple Süper Fosfat gübresi sonbaharda uygulanmalıdır.

1. Rhizobium Bakterisi 2. Bakterili Toprak 3. Yonca Bitkisinin Köklerindeki Nodoziteler

SULAMA

Yonca kurağa dayanıklı olmasına rağmen sulandığı zaman verimi büyük oranda artar. Bitkilerde su ihtiyacı pratik olarak yaprakların koyu mavimsi-yeşil renk almasıyla belli olur. Bu yapraklar hafifçe pörsür ve alttakiler sararmaya başlar. Yoncada genellikle sulama sayısı biçim sayısına bağlıdır. Genel olarak yoncayı biçimden bir hafta önce ve bir hafta sonra olmak üzere iki kez sulamak uygundur. Özellikle ilk yıllarda yoncanın daha fazla suya ihtiyacı vardır. Yonca tesisleri salma veya yağmurlama sistemleri ile sulanabilir.

Ancak salma sulamada arazinin iyi tesviye edilmesi gerekir. Yağmurlama sulama ise geniş arazilerde, tesviye yapılmadan başarı ile kullanılabilen ve bitkiler fide halindeyken tercih edilen bir sulama şeklidir. Fide devresinde yağmurlama sisteminiz yoksa, salma sulamada taze fideler yatabilir ve toprak altında kalabilir. Bu nedenle bu dönemdeki salma sulama yavaş yavaş yapılmalıdır.

YABANCI OT MÜCADELESİ

Yonca tarlalarında görülen en tehlikeli yabancı ot küsküt’tür. Küskütün bulaşmasını engellemek için sertifikalı tohumluk kullanmak, bulaşık tarlalarda kullanılmış alet ve ekipmanları temizlemek, bulaşık tarlalardan gelen sulama suyunu kullanmamak ve ahır gübresini iyice olgunlaştırdıktan sonra tarlaya atmak gerekir.

BİÇİM

Yoncadan uzun yıllar yüksek ve kaliteli ot verimi alabilmek için yoncanın uygun dönemde biçilmesi gerekir. Bitkilerde gelişme ilerledikçe ot verimi artar, fakat otun besleme değeri azalır. Bu nedenle yoncada en uygun ot biçim zamanı ilk biçimde tomurcuklanma ve diğer biçimlerde ise %10 çiçeklenmenin olduğu dönemdir. Yoncada ot hasadının en az 5 cm anız yüksekliği bırakılarak yapılması daha sonraki büyümelerin hızlı olması için faydalıdır. sonbaharda yapılan son biçimin ise biraz daha yüksekten yapılması gerekir. Yoncadan bir sezonda dekardan 1000-1200 kg civarında kuru ot alınabilir.

Ot için ekilmiş tesislerin tohuma bırakılmasıyla da tohum üretmek mümkündür. Ancak bu tarlalarda bitkilerin seyrek olduğu ve yabancı otların bulunmadığı yerlerden tohum almak daha doğru olur. Yonca tohumu alınacak tarlalarda ilk biçim ota yapılır. İkinci biçim tohuma bırakılır. Yonca çiçekleri arı ve böcekler yardımı ile tozlaşır. Tohuma bırakılan yoncaların meyveleri %75-80 olgunlaştığında, kahverengiye dönmeye başladığında biçilmelidir. Yoncada tohum verimi ortalama 40-50 kg/da kadardır.

EKİM SİSTEMİNDEKİ YERİ

Sulu şartlarda yoncanın girdiği en uygun ekim nöbeti sistemi (Yonca+Arpa) Y-Y-Y-Y-Y-Y-Y-Buğday-Patates şartlara göre patates yerine ayçiçeği veya pancar gibi çapa bitkileri de ekilebilir